بررسی گستره مطالعات علمی در مورد فساد نشان می دهد سیستمی (سیستمیک) فرض کردن فساد Systemic Corruption عملا به معنای ذاتی و درونی بودن و جاری و ساری بودن در تمامی اجزا و همچنین از صدر تا ذیل هر حکومتی است و القای یاس و ناامیدی و بی اثر بودن مبارزه با فساد می کند و درک این نکته که سیستماتیک بودن فساد به معنای شکل گیری جرم سازمان یافته و روشمند در معدودی دستگاه هاست که مقابله با آن نیازمند قاطعیت و هوشمندی است. بنابراین به رغم این که معدودی مدعی اند فساد در کشور سیستمی است و البته وزارت خزانه داری ایالات متحده آمریکا در سال های اخیر منظما القای سیستمی بودن فساد در کشورهای دیگر را دارد، تمامی شواهد و قرائن نشان می دهد به هیچ وجه این گونه نیست و در مواردی ما شاهد شکل گیری فساد به صورت یک جرم سازمان یافته در برخی ساخت ها هستیم که سیستمی نیست و مبارزه قاطع قوه قضاییه با مفاسد موید آن است که این مبارزه هرچند کاری دشوار و پیچیده است، ولی حکایت از آن دارد که فساد در ایران سیستمی نیست.
گفتنی است برای مفاسد گذشته، مقابله قضایی لازم است، اما برای جلوگیری و ریشه کنی فساد در شرایط حال و آینده، اولویت اصل پیشگیری و اصلاح سیستم ها و روش ها در بخش اجرایی (و نیز دقت در شایسته گزینی در غوغای جبهه بندی های سیاسی) توام با مبارزه بیرحمانه با فساد توسط بخش های قضایی و به ویژه شبه قضایی ضروری است.
جالب است در جمهوری اسلامی ایران جابه جایی قدرت گروه های رقیب سیاسی در انتخابات گوناگون، حکایت از سلامت کامل و نزد نخبگان سیاسی جهان همواره زبانزد است.